Uda hasieran
aparteko deskubrimendu gisa aurkeztu zen: Arabako Iruña-Veleia aztarnategian
erromatar garaiko (K.o. III-V) euskal idazkiak azaldu ei
ziren. Azken asteotan, ordea, hainbat adituk zalantzak eta
mesfidantzak agertu dituzte, eta asko dira faltsifikazio baten aurrean gaudela
pentsatzeko arrazoiak.
Hasiera txarra
Auziak hasieratik
izan zuen itxura txarra. Aurkikuntzaren albistea prentsako filtrazio baten
bidez zabaldu zen lehenik, ez Veleian diharduten arkeologoek aurkezturiko
ikerlan zehatz bat ezagutzera ematearen haritik. Ondorioz ikerketa horretatik
kanpoko adituek ez dute eskura izan (oraindik ere ez dute eskura) oinarrizko
txosten teknikorik, bertan esaten dena aztertzeko eta beren iritzia eman ahal
izateko. Auzi hau aipatuz Pruden Gartziak udan zioenez (Jakin 155.
zenb.):
“Gogora dezagun
Lazarragaren eskuizkribuaren kasuan hasiera-hasieratik internet bidez
kontsultatzeko moduko kopia faksimile bat paratu zela eta, beraz, edozeinek
ikus zezakeela zuzenean eta bere ondorioak atera. Oraingoan ez, jatorrizko
piezak ez dira jende aurrean aurkeztu eta espezialista gehienek nahiago dute
zuhur jokatzea.”
Mesfidantzarako arrazoiak
Zuhurtzia hori,
ordea, hautsiz joan da azken asteotan. Gorrotxategi EHUko filologoaren
prentsako artikulu bat etorri zen lehenik, eta unibertsitate bereko Lakarra
hizkuntzalariaren eta Larrea historialariaren beste bat berehala. Hiru hauek,
euskarazko idazkiek ageri dituzten inkoherentziak nabarmendu dituzte batez ere,
ez baitzen espero erromatar garaiko euskarak (aitzineuskarak) Veleian agertu
dituen ezaugarriak izatea. Ez dute baieztatu aurkikuntza faltsua denik, baina
beren zalantzak agertu dituzte. Izatez Veleiako aztarnategi berean agertu diren
gainerako grafitoek ere polemika eragin dute: latinezko testuen ortografia eta
gaia arraroa da, Kalbarioaren errepresentazioan “RIP” bitxia ageri da (“INRI”
beharrean), egiptiar hieroglifikoak omen direnak egiptologoek ez dituzte ulertzen… (Celtiberia webgunean debate bizia horretaz)
Adituek Veleiako
grafitoen egiazkotasuna zalantzan jartzeko aipatu dituzten arrazoi ugarien
artean, idazkien funtzioari dagokiona iruditzen zait garrantzitsuenetakoa.
Testua eta kontestua
Idazketa ez da
testuingururik eta funtziorik gabeko jarduera bat. Ez da idazten idazteagatik
eta are gutxiago zentzurik gabe. Zerbaiterako idazten da beti: egia katolikoak
transmititzeko (dotrina liburuak), merkatal tratuen konstantzia gordetzeko
(kontu-liburuak, salerosketa apunteak), hildako bat zein familiakoa den zehazteko
(hilobietako testuak), ondasunak nori dagozkion argitzeko (testamentua), urrun
dagoen bati mezu bat helarazteko (gutuna), errege, heroi edo jainko batzuei
omen egiteko (ara eta monumentuetako idazkiak), lege edota itunak publiko egin
eta iraunarazteko (euskarri desberdinen gainean idatzitako arauak), olerki,
otoitz, esaera edo istorioen konstantzia gordetzeko…
Zein motatakoak dira
Veleian agertu diren euskal testuak? Zein funtzio sozial zuten? “isar”,
“urdin”, “ian ta edan”, “lo”, “gori” hitzak agertu omen dira zeramikazko pieza solteetan. Lehen begiradan
Grezia eta Egipto zaharretan erabiltzen ziren ostrakon izeneko zeramika
edo harri pusketen antzekoak dirudite. Ostrakon haietan greziar eta
egiptiarrek hitz eta esaldiak zirriborratzen zituzten, baina beti zentzu
batekin: hiritik kanporatu nahi zuten pertsonaren izena jasotzeko (hortik dator
“ostrazismoa”), kontu ekonomikoak zehazteko, gutun gisa, olerkiak jasotzeko,
etab.
Veleian agertu diren hitzek, ordea, ez daukate ostrakon haien antzik edukian.
Veleiako hitzak elkarrekin lotuta baleude esaldiren bat osatuz agian zentzuren
bat izan zezaketen (eta hala ere nekez ikusten da zentzua), baina itxura denez
hitz solteak dira. Nork idazten ditu hitz solteak? Zertarako? Gaur egun bertan,
idazkirik insustantzialenek ere, adibidez hormetan edo komuneko ateetan
zirriborratzen direnek, zerbait esaten dute: egileak bere izena jartzen du, edo
afektu kontu bat agertzen du (“Unai x Idoia”, “Jon tonto”), edo modako kantu
baten letra zatia kopiatzen du, edo esaldi xelebreren bat idazten du, baina
nekez aurki daitezke aditz solteak (“jan”, “lo”, “edan” modukoak), edo koloreak
(“urdin”, “gorri”) loturarik gabe, ezer adierazi gabe. Horrek, itxuraz
behintzat, ez du zentzurik, ez dio ezer esaten ez idatzi duenari ez irakurleari.
Horregatik dira hain arraroak Veleiako idazkiak.
Ikerketa taldearen erantzuna
Azken aldiko kritika
eta duden aurrean Veleiako ikerketa taldeko kide den Henrike Knörr euskaltzain
eta EHUko filologoak, Gorrotxategi, Lakarra eta Larreari erantzun die artikulu
batean, hizkuntza arloko objekzioak kuestionatuz. Eta izatez, Veleiako ikerketa
talde osoak, Eliseo Gil buru, komunikatu ofizial baten bidez, aurkikuntzen egiazkotasuna
berretsi du azken egunotan. Komunikatuan, nazioarteko hainbat laborategitan
egin diren probak aipatzen dira, guztietan ere Veleiako materiala erromatar
garaian datatuz eta idazkiak faltsuak izateko aukera ukatuz.
Laborategiko emaitza
horien aurrean, itxuraz, aurkikuntzen egiazkotasuna definitiboki finkaturik
legoke. Baina egia esan, txosten tekniko osoa, laborategiko analisien
deskribapen exhaustiboarekin, oraindik aurkeztu gabe dago. Beraz, zalantzak
dituzten adituek, oraindik ere, prentsan agertutako ohar, elkarrizketa eta
argazkietara jo behar dute. Eta, jakina, egunkarietako informazioaren gainean
ez dago kritika zientifiko sendorik eraikitzerik. Beraz, indusketaren memoria
agertu arte itxaron beharko da auziak aurrera egin dezan (noranahi delarik
ere).
Uxune says:
Interesgarria planteamendua Jurgi. Ematen dituzun datuak, egunotan komunikabideetan irakurri eta entzun izan dugun auziaren ingurukoak kokatzeko balio izan dit.
Egia da, bai, zalaparta ederra sortu dela Veleiako aurkikuntzen inguruan. Izan ere, sarritan trebeak gara horrelakoetan, zalaparta sortzen. Onerako edo txarrerako, baina horrela dela iruditzen zait. Gogoan dut, orain dela urte batzuk, kobazulo baten aurkitutako “margoak” zirela eta komunikabideetan egin zen aurkezpena. Gerora faltsuak zirela egiaztatu zen eta orduan ere sekulako zalaparta.
Oraingoan, ikerketa-taldeak beste prozedura bat darabilela ematen du. Pazientzia izan dezagun beraz. Mesfidantza izatea horrelako aurkikuntza baten aurrean normala da, batez ere datu guztiak esku artean ez ditugunean eta aurkitutakoak “ohiko legeak” ez dituenean betetzen. Hala ere, zuk diozun moduan “indusketaren memoria agertu arte itxaron beharko da auziak aurrera egin dezan (noranahi delarik ere)”, ez ditzagun balio-judizio arinak egin.
R.G.B. says:
Badirudi zuhurtasun-mezua dela unibertsitate-mundutik sorturiko blog honetan zabaldu nahi dena: “indusketaren memoria agertu arte itxaron beharko da”. Zuhurtasuna eskatu zuen Kultura Sailburuak ere, euskarazko hitzak plazaratzeko erabili zen lehenbiziko prentsaurrekoaren biharamonean. Eta, unibertsitate-giroan, batzuk poztu ginen, inozo-inozo, sinistuta egoera zailean agertu behar izan zirela ikertzaileak prentsaren aurrera, filtrazio baten erruz. Jakinmin handia izan arren, errespetua zor zaio ikertzaileari, eta denbora eman behar zaio, lan egin dezan.
Baina hurrengo egunetan zalantza sortu zaigu, zein ote dabilen zeinen atzetik: katua odolostearen bila, ala odolostea katuaren bila. Ikertzaile horietako batzuk egunkarietan, aldizkarietan, irratietan eta telebistan ikusi ditugunean, enbidia sentitu dugu ezkutuan, horien egunak, gureak ez bezala, astia ematen duelako egun berean hiru irrati, bi egunkari eta telebista bateko kazetariei atseginez erantzun ahal izateko, eta, bitartean, ikerketan segitzeko, ezin baikenuen imajinatu halako tamainuko aurkikuntza aztertzeko aukera izanik, egun bat bera ere igaro zitekeenik museoan zeramika-zatiak aztertu gabe, bulegoan argazkiak berraztertu gabe, etxean ikerketagaiaren arazo larrientzat soluzioen xerka aritu gabe.
Josu Lavin says:
Hagitz interesant gertatu zaizkit hemen irakurritakoak.
Agerturiko textuak, falsuak lirenarren, ezagutzera eman behar lirateke ahalik eta lasterren, haietan interesaturik garenok investiga ditzaguntzat.
Adeitsuki
Josu Lavin, PAIDEIA’ Hezkuntzaren Euskal Akademiaren kidea
Josu Lavin says:
Hona hemen Joaquín Gorrochategui jaunaren perla bat zein agertu baitzen in El Correo:
http://www.elcorreodigital.com/vizcaya/prensa/20061119/sociedad/estoy-seguro-textos-veleia_20061119.html
-Mire usted, no lo sé. Pues más. Le pongo un ejemplo. Digamos que eso es vasco del siglo IV. Esos textos si se los damos a un estudiante de euskera, alguien que no lo sabe como lengua materna, los entiende. No es complicado. La prueba es, si a un polaco que aprende español le diéramos un texto español del siglo IV, que es el latín, ¿lo entendería tan rápidamente?
Hau ez da minimoki zientifikoa.
“un texto español del siglo IV, que es el latín”
Ez dago IV. mendeko espainol textu bat ere latinoa zenik.
Ez litzateke hain modu merkean hitzegin beharko, zeren IV. mendeko texturik espainola denik ez baita existitzen, nola ez dagoen IV. mendeko texturik gaztelaniazkorik.
Gaztelania edo espainola deitzen zen hizkuntzarik ez zen existitzen IV. mendean.
Latina, bestalde, idatzizko hizkuntza zen zein aski urrun baitzegoen mintzatu-hizkuntza zen “lingua romana”-tik.
Iruina-Veleian IV. mendean mintzatzen zen euskara’ ulergarria litzateke gaur egungo Euskara Erkide Batua ongi ezagutzen duen edonorentzat, eta hor berean mintzatzen zen “lingua romana” ere guztiz ulergarria litzateke Erdara Erkide Batua ongi ezagutzen duen edonorentzat.
Jakin dezagun ezen Erdara Erkide Batua (= Lingua Romanica Commun Unificata) lau hizkuntza/dialekto romaniko nagusien unifikazio linguistikoa dela, nola Euskara Erkide Batua ere baden euskalkien forma bateratua.
Gaur egun euskara ikasten duen estudianteak (zein Gorrochateguik aipatu baitu) ez du ikasten XXI. Mendeko ahozko euskararen hitzen forma, baizik eta duela bost mende (XVI. mendean) erabiltzen zer berbera. Adibidez: ogia, astoa, eskua, Jainkoa, etc.
Ez dakit explikatzen naizen.
Josu Lavin, PAIDEIAkidea
Josu Lavin says:
Kaixo Jurgi,
Erdara Erkide Batua zer den jakin nahi badezazu hona hemen referentzia bat zeuk erabiltzen duzun anglesezko wikipediara:
http://en.wikipedia.org/wiki/Romanica
Hala zaie Romanica dialekto romanikoei, nola Euskara Batua euskalkiei, baina diferentzia funtsezko batekin, Romanican ez dago elementu artifizial bat ere ez.
Zaude lasai, egunero ez baititut hiru mezu idatziko!
Adeitsuki
Josu Lavin, Presidente de la Academia pro Lingua Romanica
Pruden Gartzia says:
Zuhurtasuna, zuhurtasuna… baina zein mundutan bizi gara? Noiz arte helduko zaio zuhurtasunari gure gizarte “mediatiko” honetan?Erantzunak behar ditugu, eta zenbat eta lehenago, hobe. Ekainetik azarora ia isiltasun absolutu batez igaro zen kontua (zuhurtasun-aroa) baina azaroko eztanda handi xamarra izan zen, alajainkoa. Bada, inork uste al du oraingoan posible izango dela beste lau hilabeteko zuhurtasun-aldi bat igarotzea, denak isilik eta mutu, adituen hitz zuhurren esperoan?Gauzak ondo egiten ez badira, hurrengo eztanda aurrekoa baino dexente handiagoa izan daiteke. Eta ziur aski lau hilabete baino lehenago gertatuko da.Eta ez naiz ezer aurrejuzgatzen ari. Aitzitik, gogoratzen ari naiz gizarte “mediatiko” batean bizi garela, gustatu ala ez.
David Moya says:
Filoblogiako giroa hotza edo hizoztua denez, ni ere blog honetara aldatzen naiz bartuloak bizkarrean. Egundoko aurkikuntza baten berri ematera nator, gainera. Veleiako biblioteka:
http://www.ehu.es/servicios/se_az/cpags/frp38/p38fr3.htm
R.G.B. says:
“Gizarte mediatikoa” aipatu du Pruden Gartziak, eta gizarte mediatikoaren indarraren erakusle da, hain zuzen, odolostea katuaren atzetik ibiltzea. Ekainetik azarora bitartekoa ez da izan zuhurtasun-aroa, fribolitatearen sasoia baino. Fribolitate handia erakutsi dute aurkitutakoa gau eta egun aztertzen aritu beharrean behin eta berriro komunikabideen bila joan direnek; eta ez dira joan komunikabideetara informazio berria eramatera, lehenengo egunean aurkezturikoa astintzera baino.
Lazarragarena ere boom mediatikoa izan zen, Veleiarena bezala. Baina Lazarragaren kasuan laster izan ziren karta guztiak mahai gainean. Orduan ere ez zen prentsaurrekoa berehala eman, baina, prentsaurrekoa eman zen egun berean kaleratu zen, oker ez banaiz, argazki guztiak zituen CDa. Veleiakoan, erotikan bezala, nahiago izan dute, dena erakutsi beharrean, zertxobait erakutsi eta gainerakoa imajinatzen utzi. Asmatu dute, zalantzarik gabe, ikusmina sortzen eta jakinmina sustatzen. Helburua? Soilik espektakulua? Diru-laguntzak erakartzea? Diru-laguntzak eman behar dituztenak presionatzea?
Blogetan islatu dira, oraingoan, jakinmina eta ikusmina. Blogak dira, hain zuzen, gizarte mediatiko honetan, Lazarragatik Veleiara aldatu dena. Lehen zurrumurru bidez zabaltzen zena, orain blogetan agertu da. Sustatun eta Filoblogian euskaraz, Celtiberian gaztelaniaz. Sarri imajinatu ditut Eliseo Gil edo Henrike Knörr (komunikabideetan gehien agertu direnak) Celtiberia irakurtzen; batzuetan, egunkarian beren adierazpenak irakurtzean, iruditu zait blogetan irakurritakoari erantzuten ari direla.
Baina, oraindik, blogetan agertzen dena ez da arriskutsua; ekainean bertan esan zuen batek baino gehiagok, blogetan, Veleiakoa ezin dela egiazkoa izan; argumentu asko agertu dira, ikuspegi eta jakintza-alor guztietatik emanak; baina halakoek ez dute erantzun ofizialik merezi izan. Correo-n argitaraturikoek (Gorrochategui eta Larrea-Lakarra), ordea, 24 ordu baino ez dute behar izan erantzun zuzena erakartzeko; susmo erdi agertu, eta artilleria guztia kontraerasoan. Ez dago dudarik: egunkarietan agertu behar da, nahi dena lortzeko (eta blogetan, libertitzeko). Galdera: Gorrochateguik eta Larrea-Lakarrak egunkarian esan zutena blog batean idatzi balute (izen-deiturekin sinatuta), halako erantzuna hartuko zuten? Ala ezikusiarena egingo zitzaien?
Josu Lavin says:
Gaur egun euskara erkide batua ezagutzen dugunok erraz irakurri ahalko ditugu Iruina-Veleian agertuko diren euskarazko izkribuak.
Diferentzia gehiago daude bizkai euskara ahozkoaren eta euskara erkide batuaren artean ezen ez euskara erkide batuaren eta Iruina-Veleiako izkribuen artean.
Joseba Lakarra eta Juan José Larrea jaunek esaten zuten in:
http://www.elcorreodigital.com/alava/prensa/20061120/cultura_viz/veleia-arqueologos-primero_20061120.html
ezen:
La lingüística y la filología han desarrollado métodos y principios formalizados de análisis de la evolución de las lenguas, de aplicación universal. Simplificando mucho, funcionan como una escalera que hay que subir. Supongamos que para llegar de la forma A a la forma B se han de dar diez cambios morfológicos, fonéticos o semánticos, y sólo pueden producirse en una dirección y en un determinado orden. Diez peldaños. Pues bien, por limitarnos a un solo ejemplo, el Iainkoa del que dieron noticia los periódicos de junio mostraría la presencia del artículo en lengua vasca en torno a los siglos IV y V. Sin embargo, tal categoría no existía en aquitano, y el euskera la creó después tomando como modelo las lenguas románicas circundantes. La perplejidad viene del hecho de que en los siglos IV y V faltaban aún cientos de años para que en las lenguas románicas se generalizara el uso del artículo. La forma B -décimo peldaño- existiría por tanto antes de que se dieran siquiera las condiciones para el quinto. Es difícil no frotarse los ojos ante esto.
Mende hauetan latinez rosa matris edota matris rosa idazten zenean populuak bazekien esaten ahozko lingua romanican illa rosa de illa matre, zeinaren esannahia baitzen egungo erdara erkide batuko la rosa de la matre.
Joseba Lakarra eta Juan José Larrea jaunen teoria’ axioma falsuen gainean eraikia da, nola Iruina-Veleiako izkribuek demonstratuko duten.
Axioma horiek, hau da funtsezko prinzipio indemonstrable horiek, falsu suertatuko dira eta ateak irekiko zaizkigu bestelako TEORIAk eraiki ditugunoi.
IV. eta V. mendeetan hizkuntza romanikoak, horrela pluralean, ez ziren existitzen, hizkuntza romaniko bakarra erabiltzen baitzen, hau da, lingua romana zeinean jadanik artikulu determinatuak garaturik baitzeuden, nahiz eta formaz demonstrativoekin koinziditzen ziren.
Euskarak ez du artikuluaren kategoria’ hizkuntza romaniko zirkundanteetarik hartu, hau da, euskarak ez du sortu kategoria hori erdararen eraginez.
Josu Lavin, Presidente de la Academia pro Lingua Romanica
Josu Lavin says:
Adiskideok,
ROMANICAn erabiltzen den lexikoa finkatzeko’ prototipoen prinzipioa erabili dugu.
Ikus dezagun zertan datzan prototipoen kontu hau:
Espainola: tierra
Portugesa: terra
Frantsesa: terre
Italianoa: terra
Frantses TERRE hitzaren –E bukaera’ spezifikoki frantsesa den garapena da.
Espainol TIERRA hitzaren –IE- diptongoa’ spezifikoki garapen espainola da.
Hainbatez, TERRA da hautatutako prototipoa erdara erkide batua den ROMANICAn erabiltzekoa.
A posteriori ikusten dugu ezen TERRA hitz latinoarekin bat datorrela.
Baldin eta –IE- diptongoa pekuliaritate espainola izan ez balitz eta italianoz *TIERRA eta frantsesez *TIERRE existitzen balira, orduan prototipoa TIERRA litzateke.
Modu honetara geuk LINGUA ROMANA (= ROMANICA) rekonstruitu dugu eta dialekto desberdinetan, hau da, hizkuntza romaniko nazionaletan diversifikatu baino lehenagoko formara hizkuntza romaniko erkide batua restablitu.
Euskara Erkide Batuan ere berdin jokatzen dugu, zeren variante desberdinen artean prototipikoena hautatzen baita. Adibidez, bihotz, bijotz, bixotz, biotz, e.a. varianteen artean BIHOTZ hautatu da, zein erraz agertu baliteke Iruina-Veleiako izkribuen artean.
Harrituko ginateke XINKUA modukorik agertuko balitz Iruina-Veleian, baina IAINCOA moduko forma osoak, ordea, logikoenak eta itxarotekoak dira.
Josu Lavin, PAIDEIA kidea
Josu Lavin says:
Adiskide maiteak,
Leizarragak esaten digu in:
http://www.vc.ehu.es/gordailua/0PRO.htm
ezen:
Heuscarazco hitzac, nola scribatzen, hala letra guciequin Latinén ançora pronuntiatzen-ere dirade
Dokumentu honetan berean VICI eta VICITZE hitzekin batera, haiekin zerikusirik ez duen VICIATU partizipioa agertzen zaigu.
Etimologia kontutan hartu balu VITIATU idatzi luke, iustitia idazten zuen bezala.
Hiru hitz horietako bigarren silaba (CI)’ ezberdin ahoskatzen al zuen Leizarragak?
Ez dut uste.
Eta hiru hitz horietako lehen silaba (VI)?
Ez dut uste.
VI silabaren konsonantea v labiodentala zen, zeren bestela BI idatzi bailuke.
Vale, ongi, badakit Luis Michelenak zer esan lukeen… baina oker zegoen, oker dauden bezala bere ikasle filologo profesional guztiak.
Josu Lavin, Maestro de Escuela**************************
Jurgi K. G. says:
Kaixo lagunok,
1) Mila esker idatzi duzuen guztioi zuen ekarpenengatik. Ea zuen laguntzarekin
aurrerantzean ere debatea mantentzen den.
2) Josu Lavin jauna: blog bat elkarrizketetarako tokia da, ez monologoetarakoa.
Zure ekarpenak ongi etorriak dira gaiari buruz aritu gura duzun heinean
(zeinahi iritzi emateko, beti ere auziari dagokiola). Eskertuko nizuke, ordea,
ez monopolizatzeko tokia, eta oro har ez bidaltzeko mezu bat baino gehiago
jarraian.
3) Veleiako aurkikuntzaren egiazkotasunari dagokionez, ez bide dut aski argi
adierazi nire iritzia.
Oro har bat nator R. G. B.-k eta Pruden Gartziak agertu duten jarrera
eszeptikoarekin. “Induskertaren memoria agertu arte itxaron beharko
da” esatean ez nuen zuhurtzia mezurik eman nahi, baizik eta orain arte eskura
dagoen informaziotik kritika sendo bat egitea zaila dela adierazi gura nuen,
eta horregatik hobe zela itxarotea.
Izan ere, prentsan filtratu dena besterik ez dakigu, eta hori arras gutxi da.
Gutxi horren argitan aurkikuntzak sinesgarritasun urria du nire aburuz.
Inkoherentziak asko dira, bai antzineuskarari dagozkionak, bai latinezko
testuen ingurukoak, bai hieroglifoen kontuan, bai idazkien edukiaren gainekoak
, bai kalbarioarenak…
Ikerketa taldeak auzia kudeatzeko darabilen modua ere ez da oso txukuna izan. R.G.Bk adierazi duenez badirudi denbora gahiago eskaini dietela prentsako elkarrizketei aurkikuntzak ikertzeari baino. Baina badira xelebrekeria gehiago:
Hola, lehen unean, inork ezagutzen ez duen egiptologo bat aurkeztu zuten Veleiako
hieroglifoen berme gisa (ikus Celtiberian horri
buruzko zehaztasunak)
Bestalde, Lakarrak eta Larreak zalantzan jarritako “Iaincoa” hitzari buruz (-a
artikulua sinestezina baita garai hartan), argudiatu izan da “Iaincoa” hitza ez dela agertzen grafitoen artean,
hori kazetarien oker bat dela eta beraz arazo hori ez dela existitzen. Baina
hara non Eliseo Gilen ekipo berekoa den Henrike Knörr-ek “Iancoa”
hitza posible dela argudiatzen duen. Hortaz: Knörr berak ere ez al du ezagutzen
Veleian aurkitutako hitzen zerrenda “ofiziala”? Ez al da ekipo
horretako aditua? Taldean bertan ere ez al da informazioa pasatzen? Hainbeste kostatzen da zerrenda bat osatzea, nahiz behin behinekoa izan?
Laborategietako frogei dagokionez, aditu guztiak ez datoz bat froga horiek
grafitoen dataziorako duten zehaztasuna baieztatzeko orduan. Eta edozein kasutan froga
horien txosten zientifikoa ez da oraindik aurkeztu, baizik soilik komunikatu
bat prentsan.
Horregatik guztiagatik, afera honetan asko dira itxura txarra duten zantzuak.
Baina, momentuz bigarren eskuko informazioa baino ez daukagu kritikak
egiteko. Horregatik litzateke hain desiragarria Veleiako ekipoak bere informeak
behingoz aurkeztea, adituek behar bezala kontrasta ditzaten, eta, dirudien
bezala, aurkikuntza faltsua bada, segurtasunez esan ahal izateko.
Josu Lavin says:
Kaixo Jurgi,
Saiatuko naiz bi mezu’ elkarren jarraikoak ez idazten.
Ondoko baieztapena zeurea al da:?
(-a artikulua sinestezina baita garai hartan)
Adeitsuki
Josu Lavin, PAIDEIA kidea
Pruden Gartzia says:
Gaur Celtiberia izeneko bloga irakurtzen aritu naiz.
Zurtuta geratu naiz. Kontu hau oso-oso azkar doa. Adibidez, lehenengo aldiz irakurri ahal izan dut filtrazio “kimikoki puru” bat, hauxe:
“he estado en Veleia y os quiro contar que hay 3 frases distintas al menos.1) en la ostraka de los colores pone “BETA ZURI URDIN GORI”” que es “BETA”? quizas BELTZA . ES MUY RARO QUE FALTE LA “L”.2)en otra ostraka pone “IAN EDAN DENO”. que es DENO ? quizas DENOK3) tambien hay una ostraka donde pone VELEIAN IAUN. FIJAROS EN LA “L” DE VELEIA [beste mezu batean argitzen da “N” esan nahi zuela]que os parece beste bat arte agur.”
Hau oso kezkagarria da; oso posible da filtrazioak ugaritzea eta kakanahaste filologikoa gero eta handiagoa izatea.
Nork jarriko dio mugarik horrelako kontuei? Gure “gizarte mediatikoan” modu bakarra dago, kartak mahai gainean jartzea, eta zenbat eta lehenago, hobe.
Baina blog berean, apur bat beharago, irakurri dut : “la rueda de prensa que tendría que haberse llevado a cabo esta semana, pero parece que ha sido aplazada sine die”.
Eta oraindik kezkatuago geratu naiz.
R.G.B. says:
Interesgarria iruditzen zait Celtiberian Gorliztarrak galdeturikoa filtrazio moduan tratatzea. Gogoratu Henrike Knorrek Donostiako hitzaldiaren ondoren egunkarietan esandakoa: “Esos retos le gustan a cualquiera, aunque después haya que decir: «No sé qué es esto», y esperar que otros, más diestros [“listos” beste egunkari batean], den respuesta”.
Aurreko mezu batean esan nuen bezala: blogak dira Lazarragatik Veleiara aldatu dena. Hau filtrazioa bada, pentsatu behar da blogen bidez ari direla ikertzaileak galdetzen? Edo gutxienez “iritziak” eskatzen?
Badirudi, lagun batek larunbat gauean esan zidan bezala, Veleiamendi deitu beharko zaiola aztarnategiari: Veleiamendin, Balbemendin bezala, gero eta intriga handiagoa dago, kapituluz kapitulu, baina lehenengo egunean bezain gutxi dakigu gertaturikoari buruz.
David Moya says:
Iamne credis, bruta quondam Vasconum gentilitas,
quam sacrum crudelis error immolarit sanguinem?
Orduan zer? Celtiberia.netera goaz?
Josu Lavin says:
Romanica: Jam credes, bruta gentilitate de los vascones de alicun tempore, quanto sanguine sacro immolavit le error crudel?
Celtiberia? Non, gratias.
Josu Lavin, PAIDEIAkidea
David Moya says:
Diario de Noticiasek Eliseo Gil saritu du
Josu Lavin says:
Henrike Knörr jauna oso okupaturik dagoke Iruina-Veleiako idazkunak aztertzen, baina hala ere, astia ere badu gaur eguneko erdarakada izugarriak aztertzeko.
ZORIONAK da deskubritu duen azkenengo erdarakada izugarria, nola esaten digun in:
http://www.erabili.com/zer_berri/muinetik/1165232163
non gaur EL CORREO egunkarian erdaraz argitaratu duen artikuluaren euskal itzulpena ezarri duen.
Zinez, honelakoak esateak erdal medioetan ez dio euskarari inolako mesederik egingo.
“ZORIONAK? Pero si eso no es ni euskera”
entzun beharko diegu euskara gorrotatzen duten erdaldun askori.
Penagarria benetan.
Josu Lavin, eskola maisua
David Moya says:
Sustatu.comen irakurri nuen Knörr jaunak Donostian esan zuela prest zegoela Veleiari buruzko galderak e-postaz erantzutera. Aizue, kausualidadea ote da Knörr eta Gorrochategui ikertzaileen abizenek dituzten oihartzun gastronomikoak?
Josu Lavin says:
Neuk atzo idatzi nion e-postaz Knörr euskaltzain jaunari galdetzen niolarik ea IAINCOA edo IANCOA agertu den Iruina-Veleian.
Gaurko EL CORREOn esan duena irakurriaz geroz, berriz idatzi diot esanez ez didala bidali behar bidaliko ez zidan erantzuna.
ZORIONAK erdarakada dela eta beraz erabili behar ez dela irakurri izanak aizkorakada bat izan zait neure bihotz erdian.
Orduan, baldin eta maiz irakurri dugun bezala euskal artikulu kategoria erdarakada bada eta aditz perifrastikoak beste horrenbeste, zer geratzen zaigu?
Honetaz gain, gaur ere ikasi dugu harengandik ezen Lazarragaren obra elegantea edo dotorea dela. Obra bat zein erdarakadez utra betea dagoen.
Adeitsuki
Josu Lavin, PAIDEIA kidea
Josu Lavin says:
Adiskideok,
Hona hemen, Henrike Knörr jaunak bidali didan arrapostuetatik seigarrena:
“6. Nik ikusi piezetan ageri den guztia ez nuen paperean jaso, baina esango nuke Iainco bai dela; nola nahi ere den, ez Iaincoa.”
Barka benaza Jurgi Kintana jaunak elkarren jarraian bi mezu bidali ditudalakotz.
On degizuela!
Josu Lavin, Presidente de la Academia pro Lingua Romanica
http://interlingua-nederlandese.wikispaces.com
ROMANICAzko hiztegirik zabalena
*****************************************
Jurgi K. G. says:
Kaixo lagunok,
Gai berri bat irekitzera noa blogean (Joxe Azurmendiren Espainiaren arimaz liburua dela eta).
Veleiako gaia, beraz, aparkatuta utziko dut momentuz. Alta, luze gabe
itzuliko naiz, ostraken inguruko datu berririk agertu bezain laster.
Bitartean norbaitek gai honekin segitu gura badu ni ere hemendik
pasatuko naiz noizean behin. Momentuz albiste handirik iritsi ez arren,
lehengo susmo txarrak berresten dituzten zantzuak gehitzen dira: Josu
Lavinek zekarren informazioaren arabera, Henrike Knörr-ek piezak
ikustean “Iainco” hitza ageri zuen grafito bat zegoela iruditu omen
zitzaion (ez “IaincoA”). Baina zergatik idatzi zuen orduan “Iaincoa”
formaren alde prentsan? Nola da posible Knörr-ek “piezetan ageri den guztia ez nuen paperean jaso” esatea? Lehen ikustaldian ez apuntatzea, ba tira, uler liteke, baina uztailetik orain arte ere ez du astirik izan? Hori al da ikerketa zientifiko bat egiteko modua?
Ricardo Gómez says:
OFF TOPICKaixo, Jurgi: Pruden Gartziari esker jakin dut datorren asteartean doktorego tesiaren defentsa izango duzula. Espero dut defentsa-ekitaldian guztia primeran ateratzea eta laster zure tesia irakurtzeko aukera izatea.Eutsi horri!
Jurgi says:
Kaixo lagunokHutsene luze baten ostean bueltan nago. Gaur soil-soilik Veleiako kontuaz azaldu den albiste bat aipatuko dut. Oroitu bertan ustez antzinako euskal izkribu batzuk agertu zirela, erromatar garaikoak edo. Bada Joakin Gorrotxategi filologoak esan berri du iruzur itxura hartzen diola auziari.
Antton says:
Ignorante hutsak garenontzat bederen, sinesgaitzena da nola bideratzena ari diren Veleiako aurkikuntzen azterketa, aurkitutakoaren ezaugarriak baino areago. Fenomeno arkeologiko eta historiko izatetik, soilik filologiko izatera igaro zen, antza, eta orain hitza “iruzurlogoek” dutela ematen du. Niretzat txundigarriena ez litzateke aztarnen artean scotch brite-rik agertzea (horretarako gertu gaude denok aspaldi), baizik eta impasse honek, demagun, beste urtebete irautea. Edonola ere, ikasten ari naiz batzuekin eta besteekin.
antton says:
Ongi etorri, Jurgi. Ahaztu nuen esatea.